پاسخ: اولین کمیته جهانی در سال 1993 میلادی معادل 1372 شمسی برای استفاده از تصاویر دیجیتال پزشکی دارای فرمت دایکام DICOM با هدف حذف فیلم رادیولوزی و Filmless شدن مراکز تصویربرداری پزشکی تصویب گردید . در مراکز تصویربرداری پزشکی بر اساس استانداردها و دستورالعمل ارایه شده از طرف (NEMA) این پروتکل اجرایی گردید . اکثر کشورهای جهان این پروتکل را در مراکز تصویربرداری پزشکی اجرایی نمودند. برای تغیر کاربری از فیلم رادیولوژی به Filmless شدن مرکز تصویربرداری ضرورت دارد مدیران مراکز تصویربرداری پزشکی ، فرآیند زیر را در دستور کار خودشان قرار بدهند. ، کدها جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM دستگاه ها تصویربرداری آن مرکز را برای خدمات Filmless فعال و کالیبره نمایند. اولین مورد تهیه کد یونیک جهانی UID برای کدها جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM (اگر کد یونیک جهانی UID را تهیه نکردید ، چگونه تغیر کاربری دادید؟) دومین مورد اگر از سال 2005 میلادی معادل 1384 شمسی دستگاه یا دستگاه ها را تهیه کرده باشید هزینه کدها جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM را پرداخت نمودید (کدها جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM تا قبل از سال 2005 میلادی بر روی دستگاه در قالب Option ارایه می گردید ، اما پس از آن تاریخ اجباری گردید) و ضرورت دارد ، در محل نصب این کدها فعال گردند.(کدها جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM دستگاه تصویربرداری در دستگاه موجود است اما دستگاه برای خدمات فیلم رادیولوژی در کارخانه تنظیم می شوند و بر اساس تقاضای مدیر مرکز تصویربرداری از کمپانی ارایه دهنده دستگاه تصویربرداری این تغیر کاربری و تنظیم برای خدمات Filmless در محل نصب دستگاه صورت می گیرد). سومین مورد ترتیب دوره ها آموزشی برای اپراتورهای دستگاه ها تصویربرداری پزشکی از طرف مدیران مراکز تصویربرداری پزشکی با هدف خدمات اپراتورها در قالب DICOM 3.0 Lossless (لازم به توضیح است که وقتی اپراتور دستگاه اقدام به ارایه تصاویر دیجیتال با فرمت دایکام DICOM همراه با کدها جهانی Header بر روی سی دی یا دی وی دی به بیمار یا برای سیستم پکس ارسال می نماید ، هر گونه عملکرد غیر استاندارد از طرف اپراتور بر اساس قوانین HIPAA قابل پیگیری می باشد و اپراتور الزاما باید جوابگو باشد)!
مدیران مراکز تصویربرداری پزشکی به این مورد توجه نمایند که اگر شرکت ها بیمه درمانی اعلام نمایند که از ماه آینده برای مراکز تصویربرداری پزشکی که بر اساس دستورالعمل ارایه شده وزارت بهداشت به معاونت درمان دانشگاه ها علوم پزشکی و مراکز تصویربرداری پزشکی در سطح کشور ، برای حذف فیلم رادیولوژی و Filmless شدن مراکز تصویربرداری و خدمات در قالب سی دی یا دی وی دی به بیماران بر اساس تعرفه کدها جهانی هدر Header تصاویر دیجیتال پزشکی با فرمت دایکام DICOM در قالب Filmless هزینه آن خدمات پرداخت می گردد ، مدیران چه عملکردی خواهند داشت؟
پاسخ: در تصویربرداری دیجیتال پزشکی فقط با تصاویر دیجیتال دارای فرمت دایکام DICOM 3.0 Lossless حق تشخیص و ارائه گزارش داده می شود. (برای تشخیص و ارایه گزارش تصاویر دیجیتال در سیستم پکس یا در قالب سی دی یا دی وی دی باید از فرمت DICOM 3.0 Lossless و تحت شبکه جهانی Web میتوانید از DICOM 3.0 Lossy استفاده نمائید. لازم به توضیح می باشد که این فرمت را دستگاه تصویربرداری پزشکی تولید می کند و سیستم پکس یا سی دی یا دی وی دی صرفا دریافت کننده آن می باشند و نقشی در تولید آن ندارند). وزارت بهداشت دز اسفند سال 1399 دستورالعملی برای معاونت درمان دانشگاه ها علوم پزشکی صادر گردید ، که معاونت درمان آن دستورالعمل را برای مراکز تصویربرداری کشور ابلاغ نمود. قسمتی از آن دستورالعمل”هدف اصلی این طرح را اجرای کامل حذف فیلم رادیولوژی (مطابق با آیین نامه)، استفاده از ظرفیتهای مختلف تصاویر دیجیتال (آرشیو الکترونیکی، انتقال سریع، کیفیت بالا، لینک با پرونده الکترونیک سلامت) کاهش هزینههای نظام سلامت و جلوگیری از خروج غیرضرور ارز، عنوان کرد.”
پاسخ: در اسفند سال 1399 شمسی وزارت بهداشت دستورالعمل تغیر کاربری از فیلم رادیولوژی به Filmless شدن مراکز تصویربرداری پزشکی را صادر و قید زمانی نمود که از اول سال 1400 شمسی تمام مراکز تصویربرداری کشور باید در قالب “تصاویر دیجیتال (آرشیو الکترونیکی، انتقال سریع، کیفیت بالا، لینک با پرونده الکترونیک سلامت)”تغیر کاربری بدهند. در ضمن وزارت بهداشت تاکید زیاد برای Filmless شدن مراکز تصویربرداری پزشکی را در دستورالعمل خود ابلاغ نموده است و چنین بیان داشته است.”در پایان یادآور میشود، بر اساس موادی از قوانین وزارت متبوع و مفادی از برنامه ششم توسعه، کلیه مراکز سلامت و واحدهای ذی ربط اعم از دولتی و غیر دولتی موظف به همکاری در این زمینه میباشند و تخلفات مرتبط با آن از جمله ارائه پرینت فیلم تحت هرعنوان همراه با اخذ وجه مصداق صریح ماده ۴ قانون تعزیرات حکومتی در امور بهداشتی و درمانی بوده و با تخلفات تعزیراتی و انتظامی اعمال مقررات انجام خواهد پذیرفت.”
پاسخ: لطفا به این مورد توجه شود ، اگر مدیران مراکز تصویربرداری پزشکی از سال2005 میلادی معادل 1384 شمسی ، اقدام به خرید دستگاه تصویربرداری پزشکی نمودید در حقیقت ، هنگام خرید ، هزینه این فرمت گران قیمت را پرداخت کردید. این مورد مهم را در نظر بگیرید که کدهای جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM در کارخانه تولید دستگاه ها تصویربرداری بر روی دستگاه ها ، موجود می باشد اما در محل نصب و راه اندازی ، باید این کدها جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM فعال گردند.(آیا مدیران مراکز تصویربرداری پزشکی از کمپانی ارایه دهنده دستگاه یا دستگاه ها در هنگام نصب و راه اندازی ، درخواست نمودند که برای خدمات تصاویر دیجیتال در قالب فرمت دایکام DICOM الزاما کدها جهانی هدر فرمت دایکام DICOM را فعال نمایند با هدف Filmless شدن آن مرکز یا در قالب فیلم رادیولوژی تحویل گرفتند؟) لطفا برای آشنایی مقدماتی با کدهای جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM به این سایت رجوع نمایید.
پاسخ: دستگاه سی تی اسكن در سال 1970 میلادی و دستگاه ام آر آی در سال1982 میلادی مورد استفاده در جهان پزشكی قرار گرفت ولی تا سال 1993 میلادی تمامی مراكز تصویربرداری پزشكی جهان برای تشخیص و ارایه گزارش برای بیماران از فیلم رادیولوژی استفاده می کردند. ( به دليل نداشتن فرمت دايكام DICOM تا آن زمان و نداشتن نمايشگرهاي تشخيصي داراي سيستم LookUp Tabel=LUT اجبارا از فيلم راديوگرافي استفاده می نمودند). یکی از مهمترین تفاوت خدمات فیلم رادیولوژی با تصاویر دیجیتال پزشکی دارای فرمت دایکام DICOM ، در پردازش و آنالیز تصاویر دیجیتال برای تشخیص و ارایه گزارش می باشد. لذا عامل مهم برای خدمات استاندارد ، تنظیم و کالیبره دستگاه های تصویربرداری پزشکی می باشد.
مدیران مراکز تصویربرداری پزشکی چه مشکلی برای تنظیم و کالیبره و فعال نمودن کدهای جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM در مراکز زیر پوشش خودشان دارند؟
پاسخ: تصاویر دیجیتال دارای فرمت دایکام DICOM شی گرا Object-Oriented میباشند به این معنی که یک سری صفات و خصوصیات در قالب کدهای جهانی هدر Header به تصاویر دیجیتال در قالب HL7 متصل می باشند و این کدها جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM در قالب دیکشنری توسط (ACR & NEMA) ارایه گردیده است . لازم به توضیح است که این دیکشنری دارای چند هزار کد جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM می باشد که در رابطه با گروه کاری دستگاه ، مورد استفاده قرار می گیرد ( تا کنون 34 گروه کاری داریم و برای نمونه دستگاه ها سی تی اسکن در گروه کاری 21 قرار دارد). لطفا به این دستورالعمل وزارت بهداشت توجه فرمایید: “حذف کامل فیلم رادیولوژی و استفاده از سامانههای الکترونیکی و لوح فشرده در انتقال و رویت تصاویر” و “هدف اصلی این طرح، اجرای کامل حذف فیلم رادیولوژی (مطابق با آیین نامه)، استفاده از ظرفیتهای مختلف تصاویر دیجیتال (آرشیو الکترونیکی، انتقال سریع، کیفیت بالا، لینک با پرونده الکترونیک سلامت) کاهش هزینههای نظام سلامت و جلوگیری از خروج غیرضرور ارز است “.
پاسخ: مراکز تصویربرداری پزشکی که در قالب فیلم رادیولوژی خدمات می دهند ، ضرورتی برای فعال نمودن کدهای جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM مشاهده نمی نمایند(مهمترین دلیلی که مراکز تصویربرداری پزشکی در قالب استاندارد Filmless خدمات نمی دهند ، این است که شرکت های بیمه درمانی در قالب تعرفه فیلم رادیولوژی هزینه خدمات صورت گرفته را پرداخت می نمایند). مدیران مراکز تصویربرداری پزشکی به این مورد توجه نمایند که: اگر قصد تغییر کاربری از فیلم رادیولوژی به تصاویر دیجیتال در قالب فرمت دایکام DICOM با هدف Filmless شدن را دارید ، ضرورت دارد ، در مرحله اول برای دستگاهها آن مرکز تصویربرداری پزشکی اقدام به تهیه کد یونیک جهانی در قالب UID نموده و سپس دیگر کدهای هدر Header فرمت دایکام DICOM را فعال و تنظیم نمایید. (برای نمونه زمان ، تاریخ و منطقه در دستگاه کامپیوتر در مکان مورد استفاده فعال و تنظیم می شود نه در محل تولید دستگاه کامپیوتر.) اگر مایل هستید اطلاعات بسیار تخصصی در این زمینه کسب نمایید ، لطفا به این سایت رجوع نمایید.
پاسخ: سیستم پکس PACS و CD/DVD دریافت کننده تصاویر دیجیتال با فرمت دایکام DICOM از تجهیزات تصویربرداری پزشکی می باشند و هیچ نقشی در تولید تصاویر و کدهای جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM ندارند!!!!!!!!!! لطفا برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت زیر رجوع فرمایید.
پاسخ: اکثر فرمت ها تصاویر دیجیتال غیر دایکام دارای عدم قابلیت های زیر می باشند.1- امکان ذخیره سازی چند تصویر در فایل را ندارند و نمی توانند در قالب DIR خدمات بدهند( Sequenced تصاویر مشخص نمی گردد).2- برای مثال حد اکثر اندازه تصویر در فرمت جی پگ JPG.* برابر با 64k X 64k3- نوع فشرده سازی آن با حذف داده ها مواجه می شود.3-در جهان پزشکی این مورد مطرح می شود که شاید آن قسمت داده هایی که توسط فرمت غیر دایکام حذف گردید ، برای تشخیص و ارایه گزارش اهمیت زیادی داشت.4- داده های رنگ را بصورتی حذف می نماید که برای چشم انسان محسوس نمی باشد.(اما نرم افزارهای پردازش تصاویر دیجیتال ، رنگ های حذف شده را تشخیص می دهند).لطفا برای اطلاعات تخصصی پیرامون مقایسه فرمت تصاویر دیجیتال پزشکی دایکام DICOM معادل dcm.* با سایر فرمت تصاویر دیجیتال غیر پزشکی ، به سایت زیر رجوع نمایید.
پاسخ: بشر چند قرنی از تلسکوپ برای تحقیق و کاوش در زمینه نجوم ، استفاده می نماید ( مقایسه با چشم غیر مسلح وقتی به آسمان نگاه می کنیم در مقایسه با چشم مسلح به تمایز آن پی می بریم .) نرم افزارها در پردازشگرها تصاویر دیجیتال ، قادر هستند عمق رنگ بیشتری نسبت به چشم انسان پردازش نمایند. چشم انسان کمتر از 100 لایه رنگ خاکستری را تمیز می دهد ولی کامپیوتر 8 بیت 256 حالت لایه خاکستری و 10 بیت 1023حالت لایه خاکستری و 12 بیت 4096 حالت لایه خاکستری را از هم تمیز دهند.(برای کارهای تحقیقاتی در پزشکی ، پردازشگرها کامپیوتر تا 16 بیت 65536 حالت لایه خاکستری را از هم تمیز می دهند ).حدود 3 دهه برای تشخیص و ارایه گزارش از تصاویر دیجیتال پزشکی دارای فرمت دایکام از نمایشگرها تشخیصی دارای سیستم LookUp Tabel=LUT برای عمق رنگ خاکستری 12 بیت 4096 استفاده می شود. این عمق رنگ را مقایسه کنید با تشخیص و ارایه گزارش بر روی فیلم رادیولوژی توسط چشم انسان که کمتر از 100 لایه رنگ خاکستری را تمیز می دهد. ضرورت دارد مدیران مراکز تصویربرداری پزشکی ، در هنگام تنظیم و فعال کردن کدها جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM به فعال کردن کدها مربوط به عمق رنگ خاکستری دقت زیادی نمایند. هدف از نگارش مطالب فوق ، آشنایی به اهمیت تنظیم و فعال نمودن عمق لایه رنگ خاکستری برای کدها جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM می باشد.(برای نمونه اگر در قالب 16و8و7 تنظیم نمایید ، نرم افزار پردازش تصویر قابلیت آنالیز 256 لایه خاکستری را دارد و اگر در قالب 16 و12و11 تنظیم نمایید ، توان پردازش 4096 لایه خاکستری حاصل می شود)!
قابل توجه مدیران مراکز تصویربرداری پزشکی : برای تغیر کاربری و حذف فیلم رادیولوژی ، ضرورت دارد در اولین مرحله ، تنظیم کدهای جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM دستگاه تصویربرداری صورت پذیرد.(شرکت های بیمه درمانی با استفاده از نرم افزار نظارتی ، بر اساس کدهای جهانی هدر Header فرمت دایکام DICOM هزینه خدمات را پرداخت می نمایند).
دستورالعمل وزارت بهداشت برای حذف فیلم رادیولوژی و خدمات تصاویر دیجیتال پزشکی با فرمت دایکام DICOM به هدف Filmless شدن مراکز تصویربرداری پزشکی از سال 1400
پیشنهاد می نمایم برای آشنایی با مبانی تصاویر دیجیتال پزشکی با فرمت دایکام DICOM و کدهای جهانی هدر Header فرمت دایکام به این کتاب رجوع نمایید.